Info→tips

Lightroom basics

Velen werken met adobe lightroom. Maar waar blijkbaar velen mee blijven worstelen is hoe dit programma omgaat met zijn data.
En dan bedoelen we de catalog van lightroom.
Daarom deze tekst die een inzicht probeert te geven in hoe/wat/waar.

Het uitgangspunt van lightroom is, dat de aanpassingen die je doet, nooit in de originele foto gebeuren.
Dus de originele foto wordt niet overschreven of gewijzigd met de gedane aanpassingen.
Dit is veilig en praktisch: je kan altijd 'achteruit' in uw aanpassingen, tot en met terug naar uw originele foto.

de catalog

Aangezien niets in de foto gebeurt, moet lightroom alles 'elders bij houden.
Alles wat je doet in lightroom, wordt bijgenouden in een 'catalog', een database.
Doordat het gebruik van de catalog voor lightroom zijn basis-princype is, en noodzakelijk om zaken te registreren,
is de logica van lightroom omgekeerd dan de meeste andere fotobewerkingsprogramma's.
Je opent geen foto om te bewerken, je opent een catalog. Van daaruit kan je de fotos selecteren die in de catalog geregistreerd zijn.

Start je lightroom op, dan kies je dus uw catalog die je wil openen. Een bestand met de extentie '.lrcat'.
Alles wat je 'doet' op een foto. Dus keywords die je evt toekent, kleur-flagging, collections, ...enz, worden hiering weggeschreven.
Maar belangrijk: Lightroom houdt in zo'n .lrcat bestand nooit een foto zelf bij!

beginnen met lightroom

Bij het starten met een nieuwe catalog in lightroom, is de eerste noodzakelijke vraag:
Voor welke foto's wil ik dat lightroom de informatie in deze catalog zet.
Dus, cruciale vraag:
waar staan uw foto's die je wil in beschouwing nemen.
Je gaat lightroom zeggen
- op welke disk de foto's staan: de drive letter.
- en in welke directory (subdirectories inbegrepen) de foto's staan.
Deze kunnen op meerdere plaatsen staan (meerdere disks, meerdere folders), maar maak het niet te moeilijk.
Zet uw foto's voor 1 catalog bij voorkeur op 1 drive, en onder 1 hoofdfolder. Met subfolders natuurlijk.
Het zal uw leven eenvoudiger en overzichtelijker houden.

index van de fotos

Eens je vertelt aan lightroom waar de fotos staan, is dat de eerste info die hij in zijn catalog zet: de drive letter, en de folder(s).
Hij scant de folder(s) met subfolders, maakt een lijst van alle fotos van een formaat dat hij begrijpt, en gans de directory structuur komt
te voorschijn.
Merk op: eventuele subfolders zonder foto's erin, zullen niet noodzakelijk opgenomen worden in zijn structuur, want die interesseren hem niet.

Zet een catalog NOOIT in de directory structuur van uw foto's zelf! De catalog dient ergens anders te staan, en zeker niet
noodzakelijk op de disk waar uw foto's staan. Mag, moet zeker niet.

bewerkingen op de fotos

Lightroom houdt de aanpassingen die je vraagt bij in zijn catalog, en als hij een foto toont, neemt hij de originele foto
(uit de folder, niet uit de catalog, want daar staat hij niet in), en past de aanpassingen opnieuw toe. Telkens opnieuw.

Dit heeft belangrijke gevolgen, maar vooral ook voordelen:
pro:
de originele foto wordt niet gewijzigd, dus geen risico op 'ongevallen' bij wegschrijven.
contra:
de aanpassingen die je doet in lightroom zijn hierdoor normaal ook niet zichtbaar als je de foto's bekijkt met een ander programma dan lightroom.

Vanaf dan is het eenvoudig.
zaols gezegd, wordt alles wat je doet in lightroom op de foto's, in de catalog geschreven.
En niet in de foto's!

Valkuilen

Deze manier van werken van lightroom betekent wel dat, als je los van lightroom, iets aan uw foto-folders doet
(de folder namen of subfolders aanpassen, de drive letter waar de foto's staan veranderen, foto's manueel toevoegen/verwijderen), dan is lightroom zijn
'draad' kwijt. hij gaat bepaalde folders en/of fotos niet meer vinden.
En is de drive letter veranderd (bvb uw foto's staan op een externe disk), dan vindt hij niets meer.
Want hij heeft in zijn catalog de drive letter onthouden, en de folder structuur bijgehouden, tot en met een lijst van de foto's in die folders.
Werk je met een externe schijf voor uw foto's, en de drive letter veranderd: zelfde probleem natuurlijk.
Voor verdwenen foto's zal lightroom vraagtekens tonen, voor verdwenen folders (of drive) ook.
Nieuwe fotos die los van lightroom in de directories geplaatst zijn zullen er gewoon niet zijn.
Want telkens bij opstart terug gans die directory structuur controleren, zou veel te lang duren en in bijna alle gevallen nutteloos zijn.

Oplossing:
Is uw drive letter veranderd, kan je de letter aanpassen in windows, en terug zetten zoals ze was.
Maar je kan ook in lightroom op de hoofd-folder clicken (rechts), en vragen om de foto's terug te localiseren.
Je krijgt dan een folder structuur, en selecteerd de drive en plaats waar die folder nu staat.
(indien je een subfoldernaam aangepast had buiten lightroom, kan je dit ook doen op enkel een subfolder).
Wel de 'zelfde' folder selecteren natuurlijk, en niet zomaar iets anders.
want anders komt er niets meer overeen met zijn index-kennis in zijn catalog.
Nu zouden de meeste zaken terug overeen moeten komen.
Waren er nieuwe fotos toegevoegd, dan zullen deze er niet zomaar bijgekomen zijn.
Je hebt hier enkel de kennis van drive-letter en folder aangepast.
Wil je dat gans de onderliggende stuctuur gecontroleerd en aangepast wordt, selecteer je terug rechterclick en doet syncronisatie.
Hier gaat hij de betreffende folder en subfolders terug afscannen voor de bestaande foto's, en eventuele nieuwe foto's toevoegen in zijn catalog-index, en
eventueel verdwenen fotos uit zijn index verwijderen.

Aanpassingen in de structuur (folders hernoemen, fotos verwijderen of verplaatsen) vanuit lightroom zelf kan wel ongestraft, want dan
past lightroom zijn catalog-index direct mee aan.

Enkele bedenkingen

Verwijder je een foto uit lightroom, dan vraagt hij 'moet ik ook de foto op disk verwijderen'
Zeg je nee, dan verwijdert hij gewoon de info uit zijn index-lijst van fotos die in de catalog staat.
Met alle gerelateerde info van deze foto (keywords, kleurtjes, enz...).
maar de foto blijft op disk staan.
bij volgende syncronisatie zoals hierboven beschreven zal die foto weer terug in zijn lijst komen, want hij is er nog steeds.
Maar eerde gedane 'aanpassingen' zijn natuurlijk weg.
Zeg je om de foto wel te verwijderen van disk... dan is hij ook effectief weg. uit de lijst, en de foto uit zijn folder.

xmp bestanden

Aangezien lightroom al zijn aanpassingen in de catalog schrijft, betekent dit ook dat een 'verloren' catalog betekent dat je al die aanpassingen
kwijt bent. Maar NIET de foto's, want die zitten niet in de catalog.
Je kan in de catalog preferences van lightroom vragen om de aanpassingen extra weg te schrijven in xmp-bestanden.
Dan schrijft hij de aanpassingen niet enkel in de catalog, maar ook extra in een bestand met zelfde naam als de foto, in de zelfde folder, maar met extentie .xmp
Dus 1 bestandje per foto.
Dit kan beschould worden als een soort backup van de catalog informatie, maar dan foto per foto.
Maar let op, diot is geen 100% redundantie.
Niet alles staat altijd in die xmp bestanden. We gaan niet in detail, maaér werk je bvb met viruele copies, dan zal je info kwijt zijn voor deze virtuele copies zonder 'speciale' acties te doen.
Beschouw xmp bestanden als een 'good practice' om aan te zetten, maar bouw er geen huizen op.
Nog eenvoordeel van de xmp-bestanden: als je een foto met zijn bijhorend xmp bestand zou copieren en in een andere catalog toevoegen
(copieren in zijn foto directory structuur, en syncroniseren), dan zal lightroom uit het xmp bestand de aanpassings-info halen, en naast de foto in zijn lijst toe te voegen, zal
hij ook info uit de xmp-file in zijn catalog toevoegen.

backup

Wil je niets kwijt raken van je aanpassingen, dan is het een goe didee om af en toe een backup te nemen van de catalog.
Je kan dit in lightroom instellen, en bvb elke week laten vragen.
Je kan dan nog antwoorden om het die keer over te slaan.
Maak uw backups op een andere schijf dan waar uw catalog op staat, want bij kapotte disk, heb je anders geen origineel en geen backup meer.
Lightroom zal hier ook geen backup van uw foto's nemen! dat is uw verantwoordelijkheid. Enkel de catalog wordt gecopieerd.
En lightroom zal ook vorige backups niet verwijderen. Dus die het aantal backup-bestanden van catalogs wordt groter en groter.
Kuis af en toe eens op (delete), maar hou er toch enkele bij.